Inbouwgeluid
is gemakkelijk en klinkt heel goed

Vroeger klonken inbouwluidsprekers lang niet zo goed als echte hifi-luidsprekers en was het heel moeilijk om ze te monteren. Maar intussen begeven ook grote fabrikanten zich op deze markt en zijn er veel hoogwaardige modellen die even goed klinken als een paar traditionele hifi-luidsprekers. En ze zijn relatief goedkoop en gemakkelijk te installeren.

Wat is een inbouwluidspreker?

Een inbouwluidspreker is in principe hetzelfde als een gewone luidspreker, maar dan zonder behuizing. Die wordt namelijk vervangen door de muur of het plafond waar je de inbouwluidspreker in monteert. 

Een traditionele tweewegluidspreker heeft een tweeter voor de hoogste frequenties en een bas-/middenspeaker voor de lagere tonen. Bij een goede inbouwluidspreker heb je nog steeds hetzelfde tweewegprincipe, dus aparte speakers voor de bas-/middentonen en de hoge tonen. De meeste plafondluidsprekers hebben een constructie waarbij deze twee elementen zijn samengevoegd en waar de tweeter in of voor de bas-/middenspeaker zit – zoals je kunt zien in de onderstaande illustratie.

De goedkoopste inbouwluidsprekers, die je af en toe in de achtergrond hoort als je in de supermarkt bent, zijn fulltone-speakers zonder behuizing. Dat betekent in principe dat één speaker de bas-/middentonen en de hoge tonen voor zijn rekening neemt. Maar dan is het moeilijk om echt hifi-geluid te krijgen en je kunt ze ook niet echt hard zetten.

Afgezien van het feit dat de bas-/middenspeaker en de tweeter zijn samengevoegd, lijkt een inbouwluidspreker best veel op een luidspreker die je uit de behuizing haalt. Maar er zijn nog een aantal verschillen.

Het chassis van een inbouwluidspreker is speciaal ontwikkeld voor dit specifieke doel en zit vaak op een soort frame. Dat frame houdt de luidspreker tijdens de montage vast, maar bevat ook een scheidingsfilter dat de tonen verdeelt tussen de bas-/middenspeaker en de tweeter. Hierdoor zijn inbouwluidsprekers over het algemeen heel eenvoudig aan te sluiten. Je hoeft ze namelijk alleen maar met de plus en min aan te sluiten op de versterker, net als bij een traditionele luidspreker.

Geluid integreren in je plafond of muren is dus helemaal niet moeilijk. Je maakt een opening met de juiste diameter, monteert de luidspreker en trekt een kabel tussen de luidspreker en je versterker – die je, als je wilt, heel discreet kunt opbergen in een technische ruimte. En BINGO – het werkt! Natuurlijk kom je af en toe voor een verrassing te staan, maar als je goed voorbereid bent, valt dat best wel mee. Echt iedereen kan het, eventueel met de hulp van HiFi Klubben of een ervaren installateur.

En hoe klinkt het dan?

Laten we eerlijk zijn: op veel plekken met inbouwluidsprekers is het geluid vreselijk. Dat kan een winkel zijn, een restaurant, een elektronicaketen of eigenlijk waar dan ook. Dan hebben ze het gewoon niet goed gedaan. En dat hoor je meteen: bijna geen basgeluid, het klinkt als een oude wekkerradio die je nog ergens in de kast hebt staan. En dus is het helemaal niet gek dat mensen vaak zeggen dat inbouwgeluid ‘dun’ of ‘ongedetailleerd’ klinkt. Het is eigenlijk best gênant dat er zo veel slechte inbouwinstallaties bestaan.

Maar dat wil niet zeggen dat inbouwluidsprekers niet goed kunnen klinken. Sterker nog, ze klinken fantastisch en je kunt ze zelfs gebruiken om heel kritisch te luisteren – als je maar voor kwaliteit kiest en ze goed installeert. In deze AudioNieuws vind je een heleboel tips over hoe je perfect geluid krijgt met een inbouwsysteem. Eén telkens terugkerende klacht willen we hier nader toelichten: je hoort geen bas! Dat is vaak echter te wijten aan:

• Een niet-luchtdichte montage of een poreus oppervlak, of er is geen backbox gebruikt. Dat zorgt ervoor dat het basgeluid ‘weglekt’ en verdwijnt.
• Een te kleine backbox/behuizing of ‘baffle’ die niet geschikt is voor de fysieke afmetingen van de luidspreker (de zogenoemde Thiele/Small-parameters). Ook daardoor krijg je te weinig basgeluid.
• Slechte kabelvoering met te dunne luidsprekerkabels, te lange kabels ten opzichte van de kabeldoorsnede of een verkeerde fase (plus en min verkeerd aangesloten). Je raadt het al: weer geen bas!
• Te weinig of te kleine luidsprekers. Het is belangrijk dat je de luidsprekers verdeelt voor een optimale spreiding van het geluid. Kies liever te grote luidsprekers dan te kleine. Ze zien er ongeveer hetzelfde uit als ze eenmaal gemonteerd zijn, maar het verschil tussen 6” en 8” kan echt enorm zijn. De grootte van het totale membraanoppervlak doet iets met je geluid en dus moet je het juiste formaat luidsprekers kiezen – en het juiste aantal. Met vier luidsprekers krijg je – inderdaad – een beter basgeluid. En je zorgt ervoor dat het geluid zich gelijkmatiger verspreidt, zodat je ze niet keihard hoeft te zetten om de details te kunnen horen.

De voordelen van inbouwgeluid

Op de volgende pagina’s krijg je nog veel meer informatie en vertellen we je hoe je de meest voorkomende problemen bij inbouwsystemen kunt voorkomen. Maar nog even terug naar de geluidskwaliteit. Er zijn namelijk een aantal vrij simpele redenen waarom inbouwluidsprekers juist wel goed kunnen klinken:

• De ruimte zelf helpt mee – wat professionals ‘room gain’ noemen. Dat wil zeggen dat het geluid versterkt wordt als je een luidspreker dicht bij een muur plaatst. Dat komt doordat de energie die de luidspreker normaal gesproken in alle richtingen zou verspreiden nu meer in jouw richting worden gereflecteerd. Er zijn dan gewoon minder ongewenste richtingen waarin de lucht zich kan verplaatsen.
• Als je een luidspreker inbouwt, elimineer je reflecties van de muren. Als een luidspreker op de grond staat, komen vooral de lage frequenties aan de voorkant én aan de achterkant uit de luidspreker. De geluiden die er aan de achterkant uit komen, kaatsen tegen de muur en komen met een kleine vertraging weer jouw kant op. Als het originele en het vertraagde geluid je oren bereiken, krijg je een ‘rommelig’ geluidsbeeld met onnatuurlijke basfrequenties. Maar als je de luidsprekers in de muur inbouwt, heb je daar helemaal geen last van. En dus komen er geen indirecte reflecties meer van die muur en klinkt het basgeluid veel directer en constanter. Je basgeluid krijgt een meer dynamische impulsrespons, of anders gezegd: je basgeluid klinkt harder en strakker.
• Door de versterking van de ruimte zelf en de verbeterde impulsrespons van de basfrequenties hebben inbouwluidsprekers minder versterkervermogen nodig om hetzelfde volume te produceren. En dus kun je ze aansturen met een minder krachtige versterker.

Er zijn natuurlijk nog meer voordelen, maar dit zijn de meest bekende. Misschien is dat wel een van de redenen dat muziekstudio’s steeds vaker kiezen voor grote, ingebouwde monitorluidsprekers.

En de nadelen?

Zijn er dan geen nadelen? Natuurlijk! Wij zouden HiFi Klubben niet zijn als we je een heel marketingverhaal zouden vertellen over alle voordelen, maar niets zouden zeggen over de nadelen. Maar inbouwluidsprekers hebben echt heel veel voordelen en we merken dat veel te weinig mensen inbouwoplossingen als een alternatief zien – en dat is zonde.

Maar goed, er zijn dus ook nadelen:

• Inbouwluidsprekers zijn moeilijk achteraf te vervangen of upgraden. De vierkante wandmodellen zijn namelijk verkrijgbaar in heel veel verschillende formaten. Plafondluidsprekers zijn daarentegen meestal alleen 6” of 8” en het is dus vaak gemakkelijker om een geschikter model in een bestaande opening te plaatsen.
• De luidsprekers zijn moeilijk te verplaatsen als je je interieur verandert. Dat heeft gevolgen wanneer je het geluid iets wilt verbeteren, of een nieuwe inrichting wilt.
• Meestal zitten de luidsprekers verder weg dan traditionele luidsprekers en je kunt ze niet even gemakkelijk ‘draaien’ als je dat wilt.
• En de installatie is natuurlijk ook ingewikkelder dan bij normale luidsprekers.

Aan de andere kant, inbouwluidsprekers zijn natuurlijk erg mooi en discreet – en als je ze eenmaal gehoord hebt, wil je waarschijnlijk nooit meer iets anders – tenminste, als ze goed geïnstalleerd zijn!

Zijn inbouwsystemen duur?

We krijgen vaak de vraag of het duur is om inbouwluidsprekers te installeren. Het antwoord is: het hoeft niet duur te zijn. Maar als je de kosten wilt beperken, moet je er vanaf het begin rekening mee houden – bijvoorbeeld als je een huis laat bouwen of verbouwen. Dan kunnen vakmensen de kabels trekken, gaten boren en backboxen monteren als onderdeel van de bouw of verbouwing. De montage van de luidsprekers kun je natuurlijk zelf doen, of overlaten aan HiFi Klubben. Moeilijker hoeft het niet te zijn!

De luidsprekers zelf zijn vaak helemaal niet zo duur. Een goede inbouwluidspreker begint bij 150-200 euro/stuk. En je moet natuurlijk ook rekening houden met een streamingversterker, luidsprekerkabels en hulp bij de installatie. In totaal ben je vaak ongeveer 1.500 euro kwijt (plus installatie) voor ‘onzichtbaar’ geluid met een bijbehorende streamingversterker. Maar dat is het waard als je het volume openzet en de bas voelt, bijvoorbeeld als je in de keuken staat te koken.

En je kunt natuurlijk kiezen uit verschillende formaten, oplossingen en kwaliteiten. Je hebt al een heel redelijke inbouwluidspreker in de keuken voor 150 euro per stuk, maar er zijn ook echte high-end modellen met enorme basspeakers en geavanceerde technologie. Dan ben je wel 4.500 euro per stuk kwijt – maar dan klinkt het ook echt fantastisch!

Gerelateerde artikelen